Thuốc tránh thai khẩn cấp là một trong những phương pháp tránh thai hiệu quả được sử dụng trong trường hợp cần phải ngừng một quan hệ tình dục không bảo vệ hoặc khi biện pháp tránh thai chính thức (như bao cao su, thuốc tránh thai hằng ngày) không thực hiện đúng cách. Thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là biện pháp nên dùng thường xuyên nhưng rất hữu ích trong việc phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn khi gặp tình huống khẩn cấp. Bài viết này sẽ giới thiệu các loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến, tác dụng, cách sử dụng, và một số lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc.
1. Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?
Thuốc tránh thai khẩn cấp, hay còn gọi là thuốc "ngày hôm sau", là loại thuốc có khả năng ngăn ngừa sự thụ thai khi quan hệ tình dục không an toàn hoặc gặp sự cố như rách bao cao su. Thuốc hoạt động bằng cách trì hoãn hoặc ngừng quá trình rụng trứng, ngăn chặn sự thụ tinh giữa trứng và tinh trùng, hoặc thay đổi môi trường tử cung để ngăn cản sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. Tuy nhiên, thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ có tác dụng trong một khoảng thời gian ngắn sau quan hệ tình dục (thường là 72 giờ, nhưng một số loại thuốc có thể sử dụng hiệu quả lên tới 5 ngày).
2. Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến
Hiện nay, có một số loại thuốc tránh thai khẩn cấp được bán rộng rãi, mỗi loại có thành phần và cách sử dụng khác nhau:
2.1. Thuốc chứa Levonorgestrel (Plan B, Postinor, Take Action, …)
Levonorgestrel là thành phần hoạt chất phổ biến trong các loại thuốc tránh thai khẩn cấp. Loại thuốc này có thể được sử dụng trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Cách sử dụng khá đơn giản, chỉ cần uống một viên duy nhất trong khoảng thời gian này để đạt được hiệu quả tối ưu. Tuy nhiên, hiệu quả sẽ giảm nếu sử dụng thuốc càng muộn sau quan hệ. Thuốc này không có tác dụng nếu bạn đã có thai hoặc khi sử dụng quá lâu sau khi quan hệ.
2.2. Thuốc chứa Ulipristal Acetate (ellaOne)
Ulipristal Acetate là một dạng thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả lên đến 120 giờ (5 ngày) sau quan hệ tình dục không an toàn. Loại thuốc này được cho là hiệu quả hơn so với Levonorgestrel, đặc biệt khi được sử dụng sau 72 giờ nhưng trong vòng 5 ngày. Tuy nhiên, thuốc này chỉ có sẵn theo đơn của bác sĩ ở nhiều quốc gia. Ulipristal Acetate có cơ chế hoạt động tương tự, đó là ngăn chặn sự rụng trứng hoặc thay đổi nội tiết tố để cản trở sự làm tổ của trứng.
2.3. Thuốc chứa Mifepristone
Mifepristone là một loại thuốc tránh thai khẩn cấp ít phổ biến hơn và thường được sử dụng trong các trường hợp cần can thiệp y tế. Thuốc này có thể được sử dụng trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục không an toàn, và có khả năng ngừng sự phát triển của phôi thai rất hiệu quả. Tuy nhiên, mifepristone chủ yếu được sử dụng trong các trường hợp đình chỉ thai kỳ sớm hơn là tránh thai khẩn cấp.
3. Cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Để đảm bảo hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp, người dùng cần lưu ý một số điểm quan trọng khi sử dụng:
Sử dụng đúng thời gian: Mỗi loại thuốc tránh thai khẩn cấp có thời gian hiệu quả khác nhau, vì vậy cần phải uống thuốc trong khung thời gian quy định (72 giờ hoặc 120 giờ) để thuốc phát huy tác dụng tối ưu.
Uống thuốc ngay khi có thể: Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả cao nhất nếu được sử dụng càng sớm càng tốt sau khi quan hệ tình dục không an toàn.
Không sử dụng quá thường xuyên: Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp có thể ngừa thai trong trường hợp khẩn cấp, nhưng việc sử dụng thường xuyên không được khuyến cáo vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ và không bảo vệ khỏi các bệnh lây qua đường tình dục.
4. Tác dụng phụ khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp là phương pháp hiệu quả, nhưng người sử dụng có thể gặp một số tác dụng phụ như:
Buồn nôn, nôn: Đây là tác dụng phụ phổ biến khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, nhưng nếu nôn sau khi uống thuốc, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có biện pháp xử lý phù hợp.
Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: Thuốc có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt của người sử dụng, khiến kỳ kinh bị chậm hoặc sớm hơn dự kiến.
Đau đầu, chóng mặt: Một số người có thể cảm thấy chóng mặt hoặc nhức đầu sau khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp.
5. Lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Không bảo vệ 100%: Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp giúp giảm nguy cơ mang thai, nhưng không phải là biện pháp tránh thai 100%. Việc sử dụng biện pháp tránh thai định kỳ như thuốc tránh thai hằng ngày hoặc bao cao su là cách bảo vệ hiệu quả hơn.
Khả năng tương tác với thuốc khác: Một số loại thuốc như thuốc điều trị động kinh, thuốc kháng vi-rút có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp.
Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu bạn không chắc chắn về tình trạng sức khỏe của mình hoặc không biết loại thuốc nào phù hợp, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
Như vậy, thuốc tránh thai khẩn cấp là một công cụ hữu ích trong việc phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn trong những tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, người dùng cần sử dụng đúng cách và có trách nhiệm để đảm bảo sức khỏe sinh sản của mình. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc các chuyên gia y tế để được tư vấn chính xác và an toàn khi sử dụng thuốc.
